پرسنل مركز استريليزاسيون بايد از وسايل حفاظت فردي استفاده نمايند تا از تماس پوست و مخـاط بـا خـون و ديگـر مواد بالقوه خطرناك جلوگيري كنند.
انجام دادن كارها به صورت ايمن، رويه ي كاري مناسب و كنترل از طريق مسائل مهندسي نيز باعث ارتقاء ايمنـي كاركنان ميگردد. در كل هر نوع فعاليتي نيازمند نوع خاصي از حفاظت مربوط به خود است.
در ناحيه پاكسازي و آلودگيزدايي وسايل بايد از وسايل حفاظت فردي زير استفاده نماييد: محافظ چشم يا صورت، كلاه، ماسك، لباس مخصوص، پيـشبند پلاسـتيكي، دسـتكش لاتكـس بلنـد و ضـخيم، دمپايي قابل اتوكلاو و كاور كفش. در ناحيه مرتب سازي، بسته بندي، آماده سازي و ناحيه استريليزاسيون وسايل حفاظت فردي مورد نياز، بـه نـوع كـار بستگي دارد:
- براي بررسي پاكسازي و مرتب نمودن ابزار و وسايل پزشكي، وسـايل حفاظـت فـردي مـورد نيـاز عبارتنـد از: دستكش لاتكس معمولي، كلاه و لباس مخصوص.
- براي افراد ماهر كه با اتوكلاو و فور كار ميكنند، وسايل حفاظت فردي مورد نياز عبارتند از: دستكش مقاوم به حرارت، كلاه و لباس مخصوص.
- براي انجام ساير كارها پوشيدن كلاه و لباس مخصوص الزامي است.
- براي اپراتورهاي دستگاه هاي اتيلن اكسايد و فرمالدئيد نيز لبـاسهـاي مناسـب و ماسـك مخـصوص گـاز در صورت احتمال هرگونه نشتي و نصب سنسورهاي حساس به نشت گاز بسيار ضروري است.
در ناحيه نگهداري اقلام استريل، وسايل حفاظت فردي مورد نياز شامل كلاه و لباس مخصوص است. در ناحيه ضدعفوني و استريليزاسيون به روش شيميايي، وسايل حفاظت فردي مورد نيـاز، بـستگي بـه نـوع روش مورد استفاده دارد و بايد به وسايل حفاظت فردي توصيه شده جهت آن روش، توجه نمود.
شست و شوي دست مهمترين اقدام براي كاهش ميزان آلودگي ميكروبي محيط رعايت كردن الزامات بهداشتي توسط كاركنان ميباشد. شستشوي دست ساده ترين و مؤثرترين روش در متوقف نمودن انتشار عفونت است. هميشه هنگام ورود به بخش، حلقه و النگو و دسـت بنـد را در آورده و نـاخنهـا هميـشه بايـد كوتـاه بـدون هـر پوشانندهاي باشند.
لباس كار بايد داراي آستينهاي كوتاه باشند. دستها بايد در مواقع زير با صـابون معمـولي شـسته شوند و در صورت عدم وجود آلودگي قابل رويت با محلول الكلي ضدعفوني گردند:
- هنگام ورود يا خروج از بخش
- بعد از تماس با وسايل آلوده (حتي اگر دستكش پوشيده باشيد)
- قبل و بعد از آمادهسازي وسايل
- قبل و بعد از خوردن وآشاميدن
- قبل و بعد از استحمام
- بعد از خارج كردن دستكش
- هنگام عبور از يك منطقه و ورود به منطقه ديگر بخش استريليزاسيون
شست و شوي دست با آب و صابون روش:
- اگر از صابون مايع استفاده ميكنيد، ابتدا دستهاي خود را با آب، خيس كنيد.
- اگر از صابون جامد استفاده ميكنيد، بايد آن را با دستان خشك برداريد.
- صابون را به تمام سطوح دست و انگشتان بماليد و آن را پخش كنيد.
- تمام قسمتهاي دست را حداقل 15 ثانيه و بدون گرفتن زير شير آب بماليد.
- دستها را كاملا آب بكشيد.
- با دستمال كاغذي يكبار مصرف دستها را خشك كنيد.
- شير آب را با دستمال كاغذي ببنديد. (مهم)
- به ياد داشته باشيد از آب گرم براي شستشوي دست استفاده نكنيد زيرا كه باعث بروز التهاب پوست ميشود
بهداشت دست با محلولهاي حاوي الكل
روش:
- مقدار كافي از محلولهاي الكلي را در كف دست بريزيد. (ايزوپروپيل يا اتيـل الكـل %70-60 همـراه بـا مـواد نرمكننده)
- به تمام سطوح دست و انگشتان بماليد و آن را پخش كنيد.
- تا وقتي كه پوست دست كاملا خشك شود به مالش دست ادامه دهيد. (الكل موجود تبخير شود) .
- پوست دست نبايد دراثر استفاده از الكل، مرطوب باقي بماند، در غير اين صورت ضدعفوني دسـت مـؤثر واقـع نخواهد شد.
در جاهايي كه منابع مناسب آب وجود ندارد، استفاده از محلولهاي الكلي ضروري است. در قسمت زير 4 فرمـول براي ساخت محلول الكلي پيشنهاد شده است كه بر اساس راحتي استفاده و دسترسي ميتوان از آنها در مركز درماني استفاده كرد.
فرمولاسيون محلول الكلي شماره 1
ب) طرز تهيه
در يك ظرف يك ليتري، اتانول، گليسرول و هيدروژن پراكسايد را به نسبتهاي بالا بريزيد و سپس آب مقطر يـا آب جوش سرد شده به آن اضافه كنيد تا حجم آن به 1000 ميلي ليتر برسد. سـپس ظـرف را بـه آرامـي تكـان دهيـد تـا محتويات آن خوب تركيب شود. حالا ميتوانيد آن را توزيع كنيد. غلظت نهايي اين فرمولاسيون به اين صـورت تغييـر ميكند: اتانول 80 % نسبت حجمي، گليسرول45/1 % نسبت حجمي و هيدورژن پراكسيد125/0 % نسبت حجمي.
فرمولاسيون محلول الكلي شماره 2
ب) طرز تهيه
در يك ظرف يك ليتري، محلول ايزوپروپيل الكل، گليسرول، هيدروژن پراكسايد و آب مقطر يا آب جوش سرد شده را با نسبتهاي فوق اضافه كنيد. سپس ظرف را به آرامي تكان دهيد تا محتويات آن خوب تركيب شود. حالا مـيتوانيـد آن را توزيع كنيد. غلظت نهايي اين فرمولاسيون به اين صورت تغيير ميكند: الكـل 75 % نـسبت حجمـي، گليـسرول 45/1 % نسبت حجمي و هيدروژن پراكسيد 125/0 % نسبت حجمي.
فرمولاسيون محلول الكلي شماره 3
ب) طرز تهيه
در يك ظرف از 5 ليتر الكل 70 % مقداري را ريخته و سپس پروپيلن گليكول و گليسيرين طبق نسبت بالا را ريختـه و كاملا آن را تكان دهيد. سپس بقيه الكل را اضافه كرده و تكان داده و سپس محلول پتنت آبي رنگ را ريخته و كاملا آن را هم بزنيد تا به صورت يك دست و يك رنگ درآيد. حالا ميتوانيد آن را توزيع كنيد.
فرمولاسيون محلول الكلي شماره 4
ب) طرز تهيه
ابتدا يك قسمت از الكل را به ظرف ml 250 ياml 1000 بريزيد و گليسيرين را بـه آن اضـافه كـرده و هـم بزنيـد تـا گليسيرين در آن حل شود. سپس باقيمانده ظرف را با الكل را پر كنيد. در ادامه پتنت آبي رنگ را نيز اضافه كنيد و بـه آرامي هم بزنيد تا به صورت يك دست و يك رنگ درآيد.
حالا ميتوانيد آن را توزيع كنيد.
نكاتي در مورد استفاده از وسايل شست و شوي دست
اگر از صابون جامد استفاده ميكنيد آنها را به تكههاي كوچـك ببريـد و پـس از هـر بـار اسـتفاده آن را دور بريزيد.
- اگر از صابون مايع استفاده ميكنيد ترجيحا بايد يك بار مصرف باشد.
- با توجه به اينكه وقوع اپيدمي در اثر آلودگي صابون مايع، (حتي وقتي صابون از نوع آنتي باكتريال بوده) ثابـت شده است، در صورتي كه ظرف صابون مايع يكبار مـصرف نبـوده، بايـد هـر 24 سـاعت آن را خـالي كـرده و شستشو دهيد. سپس آبكشي كامل نموده، خشك كنيد و صابون مـايع جديـد را داخـل آن بريزيـد. اگـر چـه كنترل انجام اين كار مشكل است.
- بعضي از صابونهاي مايع معمولي، حاوي عوامل شيميايي است كه براي محافظت ازصـابون مـايع اسـت. امـا هيچ كدام از آنها داراي خاصيت ضد عفوني كنندگي نيستند.
- سينك مورد استفاده براي دست شستن بايد عميـق و پهـن باشـد و داراي سـطح صـاف، همـوار و بـدون درز وشكاف بوده و تا آنجا كه ممكن است از استيل ضد زنگ ساخته شـده باشـد. چـون اسـتيل ضـد زنـگ داراي كيفيت بسيار بالايي است كه در اثر گذشت زمان خراش بر نميدارد. (لب پر يا زخمي نمـيشـود) و همچنـين بايد بدون بريدگي، پارگي بوده و لبه هاي آن گرد باشد.
- شير آب بايد به گونهاي باشد كه با تركيب كردن آب داغ و آب سرد، آب ولرم را تامين نمايد. زيرا كه آب خيلي سرد يا خيلي گرم باعث واكنش التهابي پوست خواهد شد.
- حوله هاي يك بار مصرف بايستي مقاوم بوده، به طوري كه جهت بريدن و يا كشيدن دستمال نياز به استفاده از دست نباشد. به تعداد كافي ظروف مايع صابون هم نصب شود.